Odabrane teme 2#

[Mario]

ČIŠĆENJE:

Tema čišćenje dijeli se u tri grupe:


- Oslobađanje polja
- Oslobađanje linije
- Krčenje linije - Bristolska tema

Oslobađanje polja – Ključem se oslobađa polje na koje dolazi druga bijela figura I s tog polja druga bijela figura zadaje mat.
38.
W. Gleave
1.n. Bristol Mercury, 1889.

[FEN "5N1n/1p2N1p1/3p2rn/3pk1p1/1Q6/5R2/8/4K3 w - - 0 1"]

(L9-16A)   Mat u dva poteza

1.Kd1!zz
1...d4 2. De1#- varijanta s oslobađanjem polja

Oslobađanje linije:
Oslobađanje crte djelovanja (opis i primjer dijagrama odnosi se isključivo na dvopotez). U toj vrsti problema ključnim potezom (ključem) nužno se oslobađa/napušta polje na tematskoj crti što će omogućiti mat u tematskoj(im) varijanti(ma) problema. Naravno, svaka vrsta bijele figure (K,D,T,L,S i P) mogu izvesti takav ključni potez.

39.
G. Pasqualini
Revista Schacchistica Italiana, 1917.

[FEN "K1R3b1/b5N1/1p2p3/B2p3R/3k4/p3N3/2BP1rp1/1n4Qn w - - 0 1"]

(L9-17E)   Mat u dva poteza

1. Sc4! (2.Th4#)
1…Sg3 2.Dxf2#

Razlika između oslobađanja polja i oslobađanja linije je u tome što se u temi oslobađanja polja Ključna figura pomiče na neko drugo polje i na to početno polje dolazi druga bijela figura koja zadaje mat, dok kod oslobađanja linije Ključna figura odlazi na neko drugo polje i oslobađa liniju drugoj bijeloj figure koja zadaje mat.

Moguće je postići i obje teme u istom problemu.

Slijedeći primjer ilustrira obje teme u istom problemu:

Napuštanje linije i polja u istom problemu

40.
Mario Stiković
Šahovski glasnik
(Original - Prvijenac), 2012/12

[FEN "q2k3n/1PpNpQ2/3Pr2p/3b2N1/8/5p1K/8/6B1 w - - 0 1"]

(L15-2012/12)  Mat u dva poteza

1.Sf6! [2.Df8, De8, Dg8#]
1...Pxd6 2.Dd7#
1...Pxf6 2.Pdxc7#


NEKE OD TEMA KOJE SPADAJU U GRUPU ČIŠĆENJA:

BREDE TEMA:
Čišćenje polja gdje dama ustupa polje skakaču.

58.
Ferdinand Julius BREDE
 Almanach fur Freunde des Schachspiels, 1844.

[FEN "3r4/1q1r4/7p/5P1k/p4QpP/1p4P1/1P4N1/K7  w - - 0 1"]

(L8/232) Mat u dva poteza  

1. Dd6! [2. Dg6, Sf4#]
 1. ... Txd6 2. Sf4#

[Mario]

BRISTOLSKA tema je osobit slučaj oslobađanja (krčenja) linije u kojoj sudjeluju dvije linijske figure - prednja i stražnja - na istoj tematskoj crti.
U tematskoj varijanti(ama) ključna figura pomiče se duž tematske crte preko izvjesnog polja, ('kritičnog' polja) do kojeg potom mora doprijeti stražnja figura da bi ostvarila mat.
U ovoj, u osnovi dvopoteznoj temi, kralj i skakač ne mogu izvršiti ključni potez no pješak ipak može, no samo ako je na početnom polju i ima mogućnost dvostrukog koraka (treba reći da su mnoge izuzetne skladbe na temu Bristol ostvarene u tropotezu, a često i u višepotezima - u
takvim skladbama i K može odigrati 'bristolski').

Njemačka problemska škola uvela je pojam 'čistoće svrhe':
- U Bristolskoj temi je ostvarena  'čistoća svrhe' ako ključna figura ni na koji način ne sudjeluje u postizanju mata (ona je odigrala samo puko oslobađanje linije); u protivnom, ako sudjeluje u matnoj postavi, onda je prikazana Bristolska tema s 'nečistom svrhom'.

Napokon, pažljivi čitatelj će lako zaključiti da anti Bristolska tema, prikazuje obrnuto gibanje tematskih linijskih figura - jedne prema drugoj, t.j. Anti Bristolska tema je tema u kojoj se ključna figura (ključ) pomiče duž linije prema drugoj figuri na istoj liniji i priječi toj drugoj figuri da po toj liniji dođe na polje s kojeg bi zadala mat.  

41.
Primjer "Čisti Bristol"
F. SACKMANN
  Deutsche Arbeiter Schachzeitung , 1909.

[FEN "2N5/8/8/4k2K/6P1/5R1Q/B7/8 w - - 0 1"]

(L13-78)    Mat u dva poteza

1.Ta3! zz
1... Ke4/f4/d4 2. De3#
1... Kf6 2. Dc3#


Primjer čistog Bristola u minijturnoj postavi (41.b)
41.b
Adolf KRAEMER
Deutsche Tageszeitung, 1922.

[FEN " 8/8/8/7K/8/2R3P1/3R2Pk/2Q5 w - - 0 1"]

(??) Mat u dva poteza  

1. Tc8! zz
 1. ... Kxg3 2. Dc7#


Primjer anti - Bristola
42.
Thomas Joseph WARTONG
  Manchester City News , 1919.

[FEN "B2B3R/5k1b/4pp2/8/3p3p/p2N3P/Pb4Q1/1R1K4 w - - 0 1"]

(L9-21E)    Mat u dva poteza

*1...Lg6 2.Db7#
1.Le4! zz
1...Lg6 2.Dxg6# (2. Db7?? na potez 1...Lg6 sada ne ide 2.Db7# zbog antikritičnog pokreta bL.)

[Mario]

Tema - Le Grand

Tema Le Grand može se definirati ovako: U varci i rješenju, dakle u dvije faze, dva bijela poteza (matovi iz prijetnje i varijanta) izmjenjuju se  pri istim obranama (potezima crnoga) u fazama.

Definicija se može izraziti i ovako:
1.? (2.A#)
1...a 2.B#

1.! (2.B#)
1...a 2.A#

43.
Henrikus LE GRAND i Pieter LE GRAND
(Tijdschrift vd. KNSB, 1959.

[FEN "2R5/8/1Npp3r/KPk2BN1/P2p1R2/3P4/5P1B/7b w - - 0 1"]

(L15-2001/4,5)   Mat u dva poteza

1.Le6? [2.Sd7(B)#]
1...d5(a)  2.Txc6(A)#
1.... Th7!

1.Te4! [2.Txc6 (A)#]
1... d5(a)  2.Sd7 (B) #

Tema je imenovana po braći Le Grand ( Henrikus i Pieter ) rođeni 1935. Die Schwalbe je 1979 raspisao tematski turnir na tu temu. Henk Le Grand je bio delegat  Nizozemske u PCCC-u i vrlo aktivan u radu.

Dijagram je objavljen bez cPc2 u ŠG 4-5/2001. I kao takav je nuzrješiv 2x s 1.Tf2/f1 i 2.Tc2/c1#.  Ispravak dijagrama da bude korektan dodao sam cPc2 ( tema i rješenje ostaje potpuno isto samo bez nuzrješenja), i kao takvog poslao sam ga uredniku problemske rubrike u Šahovskom glasniku gdje je urednik objavio moj ispravak dijagrama u broju 12/2012.

44.
Henrikus LE GRAND i Pieter LE GRAND
Tijdschrift vd. KNSB , 1959.
Moj ispravak dijagrama

[FEN "2R5/8/1Npp3r/KPk2BN1/P2p1R2/3P4/2p4B/7b w - - 0 1"]

(L15-2012/12)   Mat u dva poteza


Originalno objavljeni problem braće Le Grand, po kojemu  je i nastala tema, Le Grand.
Ispravak mi je poslao čitatelj našeg foruma.
Hvala čitatelju našeg foruma!

45.
Henrikus LE GRAND i Pieter LE GRAND  
Tijdschrift vd. KNSB, 1959.

[FEN "2R5/8/1Npp3r/KPk2BN1/P2p1R2/3P4/1p5B/7b w - - 0 1"]

(Dijagram mi je poslao čitatelj našeg foruma) Mat u dva poteza


45.A
Na našem Forumu, ovaj  dijagram izvukao je iz zaborava i reproducirao forumaš dip08 
Le Grand Piet
Sachsische Zeitung 1988.
Special HM
 
Mat u dva poteza

1. Tc5? [2. Se2#]
1... Dxe7  2. S(x)d5#

1. Te6! [2. Sd5#]
1... Dxe7 2. Se2#

[Mario]

Tema Ajec:
Jedna u nizu tema koja spada u grupu poluvezivanja.
 - Mora biti razmak od najmanje tri polja na tematskoj crti između c.K i njemu bliže crne poluvezane figure, uz uvjet da jedna od poluvezanih figura mora biti crna dama.

46.
Cyril Stanley KIPPING
The Problemist,1938.

[FEN "R7/r7/q7/5P2/1N2p1K1/5p2/1RP5/k1B4Q w - - 0 1"]

(L6-13) Mat u dva poteza  

1. Tb3! [2. Lb2#]
1... Tg7+, Qg6+ 2. Lg5#
1... Df1 2. Dh8#

Tematski uvjet ovdje je ispunjen s maksimalnih četiri polja (a2, a3, a4, a5) između c.K i njemu bliže figure, u ovom problemu c.D.

Problem ima veliki konstruktivni nedostatak - nema mata u prividnoj igri na potez 1...Tg6+ 2.??.
Zato se problem može vrlo brzo riješiti - treba naći ključ poslije kojega će bijeli imati mat i na taj potez, a tad je očito da je to jedino 1.Tb3!

47.
A. DE JONG i G. VISSCHER
1.PP Association Belge des joueurs dEchecs par correspondance TT 1939,1939.

[FEN "4KR2/4p1kp/7p/7P/2P2pB1/pNr4p/1q6/B5R1 w - - 0 1"]

(L8-21)    Mat u dva poteza  

1. Sc5! [2. Se6#]
1. ... Te3 2. Lf3#
1. ... Db5+ 2. Ld7#
1. ... Db6 2. Le6#
1. ... Db8+ 2. Lc8#
1. ... De2 2. Lxe2#

Ovaj problem prikazuje dijagonalni tematski razmak od tri polja (d4,e5,f6).

[Mario]

Tema BARTOLOVIĆ:

 U više knjiga pročitao sam i vidio problem od našeg problemiste Hrvoja Bartolovića, po kojem je tema nazvana i poslao sam upit gosp. D. N. uredniku problemske rubrike šahovskog glasnika, da li možda zna nešto više o temi Bartolović o kojoj naši problemisti koji su napisali knjige i pisali članke i u Š.G. i u drugim časopisima, nisu nigdje spomenuli da je Bartolović otac jedne teme.

 Na odgovor nisam morao dugo čekati, a i urednik problemske rubrike D. N. u šahovskom glasniku opisao je i odlično objasnio temu u broju 1-2, 2013.

U jednoj fazi na dvije tematske crne obrane dolaze dva tematska mata. U slijedeće dvije faze (recipročno), na jednu od tih tematskih obrana dolazi novi mat, dok drugi ostaje isti.

1   a   b
X   A   B
Y   C   B
Z   A   D

1...a/b  2.A/B
1...a/b  2.C/B
1...a/b  2.A/D

48.
Hrvoje Bartolović
Schach Echo, 1954.

[FEN "8/8/8/p1p1Np2/P1P1p2p/P2pk2P/p4RnQ/B4K1b w - - 0 1"]

(L15-2013/1-2) Mat u dva poteza
1.Txg2? zz
1...f4 2.Dg1#A   1...d2 2.Te2#B
1...Lxg2+!

1.Lb2? zz
1...f4 2.Sg4#C    1...d2 2.Te2#B
1...Se1!

1.Tb2! zz
1...f4 2.Dg1#A    1...d2 2.Tb3#D

Faza 1-3         a=f4                         b=d2
X                 A=Dg1#                  B=Te2#
Y                 C=Sg4#                 B=Te2#
Z                 A=Dg1#                 D=Tb3#


49.
Hrvoje Bartolović
1. p.p. Praca, 1955.

[FEN "1K6/1pR2p2/3kp3/7R/nr1B1rn1/3N4/6B1/8 w - - 0 1"]

(L15-2013/1-2) Mat u dva poteza
1.Th8? 2.Td8#
1...Sf6 2.Le5# A    1...Sb6 2.Lc5#B
1...e5!

1...Se5? 2.Td7#
1...Sf6 2.Sxf7#C    1...Sb6 2.Lc5#B
1...Txbd4!

1.Sc5! 2.Td7#
1...Sf6 2.Le5#A     1...Sb6 2.Sxb7D


50.
John Michael Rice
Probleemblad, 1969-07.

[FEN "1Bn5/p2Nr3/Ppk1pp2/1p2p2b/1p2P1r1/5Rp1/3RQ3/1B1K4 w - - 0 1"]

(?) Mat u dva poteza
1.Tdd3? 2.Dc2#
1...Txe4 2.Dxe4#A     1...Sd6 2.Txd6#B
1...b3!

1. Td5? [2. Dc2, Dxb5#]
1...Txe4 2.Dxb5#C      1...Sd6 2.Txd6#B
1...exd5!

1.Dd3! (2.Dc2,Tc2#)
1...Txe4 Dxe4#A        1...Sd6 2.Dxd6#D

[Mario]

SPYROS BIKOS

Spyros Bikos rođen je 22. 08. 1911. u Pyrgosu u Grčkoj. Umro je 1987.
Otkrivač je teme koja i nosi ime po njemu, temu je otkrio 1949., a njegov prvi problem koji prikazuje tu temu objavljen je 1948 dij. 53.
Bikos je otkrio tu temu ali nije i njezin tvorac.
Hrvoje Bartolović pronašao je problem od praoca teme Bikos, od kompozitora Dubena iz 1900 (dij.51). Duben vjerojatno nije znao da je kompozirao problem s novom temom, a Bikos za problem od Dubena nije niti morao znati.

Opis teme:
Na dvije crne obrane u varci ili pokreta iz P.I. u različitim fazama, bijeli odgovara recipročno: iskorištavanjem samoblokade ili uzimanjem.


51.
H. Duben
??, 1900.
Problem 3-4, 1951.

[FEN "1r2b3/8/nN1Rp3/N1k5/3p2pK/P5B1/1Q1P3p/6bR w - - 0 1"]

(L1-str.47,napomena) Mat u dva poteza

1...Sb4 2.Dxb4#
1...Lb5 2.Sb3#

1.a4! zz
1.Sb4 2.Sb3#
1.Lb5 2.Dxb5#
Problem ima duale na poteze cLe8.

Korisna inačica D. Neseka uklanja duale (dij. 51.) uz postavu bijelog kralja na polje gdje je izložen šahu. (Svi potezi crnog i matovi ostaju isti kao i u originalu).
52.
H. Duben
(inačica: Darko Nesek, Šahovski Glasnik 1-2, 2013)

[FEN "1r2b3/4Kp2/nN1RpP2/N1k5/3p4/P7/1Q1P3p/6bR w - - 0 1"]

(L15-2013,1-2) Mat u dva poteza

53.
Spyros Bikos
Probleemblad, 1948

[FEN "8/3p1Q1b/3p3b/1R6/r3kP2/P1B1pNR1/1Kn4r/1BN5 w - - 0 1"]

(L8-208) Mat u dva poteza

1... Lf5 2. Dxf5#
1... Lxf4 2. Dd5#

1. Be5! [2. Dxh7#]
1... Lf5 2. Dd5#
1... Lxf4 2. Dxf4#
 
 

[Mario]

ALVEY

U početnoj postavi bijela baterija je onemogućena u svom djelovanju s dvije linijske crne figure.
Poslije ključa najmanje jedna od tih crnih figura odlazi na neko polje (ali i dalje djelujući  na bateriju) kako bi prednja figura iz baterije mogla isključiti obje crne figure.

54.
George C. ALVEY
Hampshire Telegraph and Post, 1913

[FEN "1nR1Br2/4k3/3p2pN/b2pB3/r4p2/7Q/8/4R1K1 w - - 0 1"]

(L6-19) Mat u dva poteza  

1. Da3! [2. Dxd6#]
1... Lb4, Txa3 2. Lc3#
1... Lb6+ 2. Ld4#

[Mario]

BABY tema – akronim od BAnska BYstrica

Crni kralj indirektno samoveže najmanje tri figure. U matnom potezu se iskorištavaju sva ta samovezanja.  

 Ovaj problem prikazuje temu Baby u izmjenjeno trostrukom samovezanju crnog kralja poslije matnog poteza.

55.
Kauko VIRTANEN
Banska Bystrica TT, 1959.
1-2 nagrada

[FEN "8/rBp1Q1K1/4R1P1/3bnp2/4Pk1B/4nN1P/4R1Pb/4N1q1 w - - 0 1"]

(L6-53 ) Mat u dva poteza  

1. ... Kxe4 2. Db4#

1. Tc6? [2. Dxe5#]
1. ... Kxe4 2. Tc4#
1. ... Le6!

1. Tb6! [2. Dxe5#]
1. ... Kxe4 2. Tb4#

[Mario]

BREDE TEMA (Grupa Čišćenje)
Čišćenje polja gdje dama ustupa polje skakaču.

58.
Ferdinand Julius BREDE
 Almanach fur Freunde des Schachspiels, 1844.

[FEN "3r4/1q1r4/7p/5P1k/p4QpP/1p4P1/1P4N1/K7  w - - 0 1"]

(L8-232) Mat u dva poteza  

1. Dd6! [2. Dg6, Sf4#]
 1. ... Txd6 2. Sf4#

[Mario]

FLECK tema
Poslije ključa bijeli prijeti trostrukim ili višestrukim matom. Crni u svojim tematskim obranama otklanja po dva ili više mata iz prijetnje, ali poslije svake crne obrane slijedi po jedan novi mat iz prijetnje.  

Problem 59. prikazuje temu Fleck u minijaturnoj postavi.
59.
Robert LINCOLN
StrateGems (57) 2012.

[FEN "4k1K1/1p6/2P5/B7/4P3/8/8/2Q5  w - - 0 1"]

(L16-57,T0768) Mat u dva poteza  

1. Df4! [2. Df7, Df8, De5#]
 1. ... Ke7 2. De5#
 1. ... bxc6 2. Df7#
 1. ... b6  2. Df8#

[borsz]

1. ... b5 
śta ti znaći i śta ti treba L16-57 pobogu?

[Mario]

ALLEN
Ključem se indirektno odvezuje crna figura, koja u obrani indirektno veže bijelu figuru iz prijetnje, ali i odvezuje drugu bijelu figuru koja zadaje mat.

60.
Frederick GAMAGE
1pp  American Chess Bulletin, 1945.

[FEN " 1b4b1/2q5/4N3/1B5R/R1n1kp2/nQ4PN/K4P1r/B7  w - - 0 1"]

(L6-16) Mat u dva poteza

  1. Sd4! [2. Df3#]
1... Sb2 2. f3#

[Mario]

BALTIC tema

Crni vrši tematske obrane na isto polje, a bijeli ga matira s potezima na drugo isto polje.
 (Tematski potezi u prividnoj igri ili crne tematske obrane u varci, u ovoj temi nisu bitni što se tiće same teme ali svakako nadopunjuju problem).
 
61.
Matti MYLLYNIEMI
The Hindu, 1956.

[FEN " R1n4K/ppP1k1P1/Pb1R1N1N/1n1rrP2/B1Q5/8/b7/8  w - - 0 1"]

(L8-152) Mat u dva poteza

Prividna igra
 1. ... Scxd6 2. g8=S#
 1. ... Sbxd6 2. Sfg8#
 1. ... Txd6 2. Shg8#

Rješenje
1. axb7! [2. bxc8=S#]
 1. ... Scxd6 2. g8=S#
 1. ... Sbxd6 2. Sfg8#
 1. ... Txd6 2. Shg8#
(1. ... Kxd6  2. bxc8=S#)-nije tematski potez

[Mario]

BRUCH LINIJSKA KOMBINACIJA
Crne obrane zatvaraju linije bijelih figura koje pokrivaju najmanje dva polja oko crnog kralja, ali otvaraju druge linije bijelih figura koje nastavljaju pokrivati najmanje dva polja oko crnog kralja.
Mat zadaje figura koja u jednoj varijanti  iskorištava otvaranje i zatvaranje bijele linije, a u drugoj varijanti iskorištava zatvaranje i otvaranje druge bijle linije.

62.
W. BRUCH
3pp Die Schwalbe, 1991.

[FEN "4b3/5p2/R1n3p1/2p1k1P1/7N/1n1R1PPQ/B2p3B/2bK4  w - - 0 1"]

(L6-82) Mat u dva poteza

1. Dg2! [2. De2#]
 1. ... Scd4 2. f4#
 1. ... Sbd4 2. g4#
 (1. ... Ke6 2. De2#) nije tem. Varijanta



63.
Herbert AHUES 
Die Schwalbe, 1992.

[FEN "7B/4N3/3R4/Q1p1r3/2k3n1/Kp3b1R/8/2n5  w - - 0 1"]

(L8-250) Mat u dva poteza

1. Sc8! [2. Sb6#]
 1. ... Td5 2. Da6#
 1. ... Ld5 2. Da4

[Mario]

BERLIN TEMA

U ovoj temi gledaju se samo varke.
Berlin tema je tema u kojoj crni zadaje mat bijelom, naravno, samo u varkama.

64.
1pp Kurt SMULDERS  
JT Segers 80, 1995.

[FEN "4n3/Q3b3/1PkP1P2/3pPp2/PR1K2Bn/1pPPPp2/p5p1/8  w - - 0 1"]

(L6-67) Mat u dva poteza

1. e4? [2. exd5#]
1... g1=D#! g1=L#!

1. e6? [2. Dd7#]
1... Lxf6#!

1. d7? [2. dxe8=D, dxe8=L#]
1... Lc5#!

1. c4? [2. cxd5#]
1... a1=D#! a1=L#!

1. Lxf5? [2. Da8, Dd7, Ld7#]
 1... Sxf5#!

1. Lxf3? [2. Tc4, Lxd5#]
1. ... Sxf#!